Şu günler Aşgabadyň edara-kärhanalarynyň tas ählisinde işgärleri mejbury saglyk barlagyndan geçirmek çäresi dowam edýär. Geçen ýyllardan tapawutlylykda, şu ýyl bu barlagdan ýokary we orta hünär okuw mekdepleriniň talyplary hem geçmäge mejbur edilýär. Bu çäre üçin býujet işgärlerinden we talyplardan nagt pul ýygnalýar. Bu ýagdaýlar barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy we çeşmeleri 28-nji noýabrda paýtagtdan maglumat berdiler.
“Bu barlaglardan häzire çenli Söwda we ykdysady aragatnaşyklar ministrligine degişli edaralaryň işgärleri, okuw jaýlarynyň talyplary, şol sanda Oguzhan adyndaky tehnologiýalar institutynyň talyplary geçirildi. Bu barlaglar üçin erkek adamlardan 100 manat, aýal-gyzlardan 120 manat möçberde nagt pul toplandy” diýip, ýagdaýdan habarly çeşmämiz gürrüň berdi.
Edara-kärhanalaryň we ÝOJ-laryň ýolbaşçylary barlagy döwlet tarapyndan ilatyň saglygy üçin edilýän alada diýip wagyz etseler-de, bu çäräniň çäginde işgärler we talyplar hiç bir medisina barlagyndan geçirilmeýär. Hat-da olaryň gan basyşy ölçelip, olardan gan-peşew barlagy hem alynmaýar.
Býujet işgärleri we talyplar toparlaýyn görnüşde awtobuslara mündürilip, Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň Aşgabat şäherindäki medisina merkezine äkidilýär.
“Merkeziň baş lukmany ýygnaklar otagyna getirilen işgärler we talyplar bilen ýygnak geçirip, Saglygyňdan arz-şikaýatyňyz barmy? Ýok bolsa, barlandy’ we sagdyn’ diýip, kepilnama ýazyp berýäris’ diýýär” diýip, paýtagtly býujet işgärleriniň biri anonim şertde habarçymyza gürrüň berdi.
Onuň sözlerine görä, býujet işgärleriniň hiç biri saglyk problemalarynyň bardygyny aýdyp bilmeýär. Sebäbi saglyk barlagyndan geçip bilmediklere ýa-da saglyk problemasy bolan işgärlere işden çykarylmak howpy abanýar.
“Şonuň üçin işgärler we talyplar bir agyzdan saglygymyz gowy’ diýip jogap berýärler we olaryň hemmesi işe ýaramly’ diýip kepilnama alýarlar. Işgärler bölüminiň hünärmeni işgärleriň saglygynyň gowudygy barada hasabat berýär” diýip, býujet işgäri belledi.
Bu barlaglar, býujet işgärleriniň we talyplaryň ençemesinde garşylyk döredýär. Olar bulary “galp saglyk barlaglary” atlandyryp, muny “häkimiýetleriň döwletiň boşan gaznasyny doldurmak çäresi” häsiýetlendirýärler.
“Bu çäre, ykdysady kynçylyklar zerarly ozal hem güzeran eklenji kynlaşan köp adamyň maşgala býujetine zarba urýar. Häkimiýetler halkyň aladasy edilýär diýýär, ýöne hakykatda halk diňe talanýar” diýip, aşgabatly başga bir býujet işgäri aýtdy.
Azatlyk ýokarda beýan edilenler barada degişli türkmen häkimiýetlerinden, şol sanda Aşgabadyň saglyk edarasyndan we ady agzalan ýokary okuw jaýyndan kommentariý alyp bilmedi.
Türkmenistanda indi sekiz ýyl çemesi wagt bäri býujet işgärlerinden mejbury saglyk barlaglaryndan geçmeklik talap edilýär. Býujet işgärleriniň ençemesiniň sözlerine görä, barlaglar kärhana ýolbaşçylary bilen işgärleriň arasynda baglaşylan şertnama esaslanýar. 2017-nji ýyla çenli ýylda bir gezek geçirilen bu barlaglar soňky alty ýyl çemesi wagt bäri ýylda iki gezek amal edilýär we munuň üçin işgärlerden nagt pul ýygnalýar.
Ýurtda býujet işgärlerinden we talyplardan dürli maksatlar üçin yzygiderli pul toplanýar. Olar edara-kärhanalarda abatlaýyş işlerini geçirmek, prezidentiň portretini we şygarlary çalyşmak, sport eşiklerini we tigir satyn almak, tebigaty goramak, pagta ýygymy ýaly maksatlar üçin pul bermäge mejbur edilýärler.
Pul goşandyny goşmakdan boýun gaçyranlar köplenç gorkuzmalara sezewar edilip, olara işden ýa-da okuwdan çykarylmak haýbaty atylýar.
Türkmen häkimiýetleri we media serişdeleri “döwletiň iň ýokary gymmatlygy bolan adamyň saglygyny goramagyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini” ýygy-ýygydan tekrarlaýarlar. Ýöne olar saglyk barlaglary we olar üçin toplanýan pullar, şeýle-de beýleki pul ýygnamak çäreleri barada hiç hili gürrüň gozgamaýarlar.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.