Türkmenistanda howanyň temperaturasynyň maýlap başlamagy bilen, Mary welaýatynda Murgap we Guşgy derýalarynyň golaýynda ýaşaýan ýaşaýjylar suw joşmalaryndan aladalanýarlar.
Ýatlatsak, ýanwaryň birinji hepdesiniň ahyryndan üçünji hepdesiniň ahyryna çenli aralykda ýurtda adaty klimat kadalaryndan aşa sowuk howa höküm sürdi. Ýurduň dürli künjeklerinde güýçli gar ýagyp, howanyň temperaturasy rekord derejelere çenli aşaklap, käbir sebitlerde -27 gradusa çenli peseldi. Ýurduň çäginden geçýän derýalarda buz gatlaklary emele geledi.
Ýöne geçen hepdäniň ortalarynda ýurduň çäklerine maýyl howa aralaşyp başlady. Howa maglumatlaryny çap edýän "Meteožurnal" neşiriniň 30-njy ýanwarda çap eden habaryna görä, fewral aýynyň ilkinji ongünlüginde howanyň temperaturasynyň, umuman, kadadan ýokary bolmagyna garaşylýar. Ýurduň günortasynda howanyň temperaturasy käbir günlerde 14-19 gradusa çenli ýokarlanyp biler.
"Güýçli gelen gyşyň yzysüre, derýalaryň golaýynda ýaşaýan adamlar ýaz aýlarynyň özleri üçin örän aladaly boljakdygyny çaklaýarlar. Olar mundan ozalky tejribelere salgylanyp, aýazly günlerde ýagan gar we ýagynyň eräp, Murgap we Guşgy derýalaryndan güýçli sil bolup gelmeginden alada edýärler" diýip, Azatlyk Radiosynyň sebitdäki habarçysy aýtdy.
Ýerli ýaşaýjylaryň we suw hünärmenleriniň ençemesiniň anonimlik şertinde aýtmagyna görä, soňky ýyllarda Tagtabazar we Ýolöten etraplarynyň derýalaryň golaýynda ýerleşýän obalaryna sil suwlarynyň gelmek howpy has-da ýokarlandy.
Olar munuň sebäplerini derýalaryň düýbüniň laý we palçykdan, şeýle-de gyrmançalardan arassalanmazlygy bilen düşündirýärler.
"Howanyň maýlap, garyň eräp başlamagy bilen, derýadan bulanyk suw akyp gelýär.Onuň düzüminde gum we gyrmançalar hem bar.Bu ýagdaý derýanyň gömülmegine getirýär.Her ýylyň ýaz aýlarynda derýanyň düýbi ýarym metre çenli gömülýär.
Muňa häkimiýetleriň derýalaryň düýbüni gyrmançalardan arassalamazlygy sebäp bolýar.Netijede, derýanyň suwy göterilip, hanasyndan çykyş başlaýar we golaý-goltumdaky obalara tarap golaýlaýar, käte-de olaryň sil suwlarynyň aşagynda galmagyna sebäp bolýar" diýip, ýagdaýdan habarly suw hünärmeni habarçymyza gürrüň berdi.
Ol bu ýagdaýlaryň öňüni almak üçin derýanyň düýbüniň gazylyp, yzygiderli gyrmançalardan arassalanyp durmalydygyny hem belleýär.
"Häkimiýetler problemalaryň bardygyny bilýärler, emma derýanyň gazymy ýyllyk ep-esli maddy çykdajyny talap edýändigi sebäpli, oňa ýyllarboýy göz ýumup gelýärler. Ýöne hökümet derýanyň suwunyň ilata bermän, ekerançylykda ulanyp, hemme hözirini göräkä, hiç hili çäre görzmezligi adamlary gynandyrýar" diýip, hünärmen belledi.
Habarçy Murgap derýasynyň suwunyň soňky gezek 2019-njy ýylyň ýazynda joşandygyny, şonda Tagtabazar şäherçesiniň bir bölegi bilen käbir obalara sil suwlarynyň gelendigini hem aýtdy.
"Şonda suwuň derýanyň boýundaky bendi böwsüp geçmek we beýleki obalary hem suw almak howpy döredi. Emma wagtynda getirilen tehnika bilen, gum dökülip galdyrylan bent sil suwlarynyň güýjüni saklady. Ilat ýene şuňa meňzeş ýagdaýyň gaýtalanmagyndan howatyrlanýar" diýip, habarçy belledi.
Türkmen häkimiýetleri aýazly howanyň ýol açan ýa-da ýol açmagy mümkin netijeleri, olaryň ilata ýetiren ýa ýetirmegi ähtimal täsirleri barada aç-açan çykyş etmeýärler. Bu barada resmi metbugatda hem hiç zat aýdylmaýar.
Emma soňky hepdelerde häkimiýetler Amyderýanyň we Garagum derýasynyň kenarlaryny galdyrmak we berkitmek işlerini güýçlendirip, suw joşmalaryna garşy hüşgärlik ýagdaýyny ýokarlandyrdylar. Bu işlere hünärmenler, polisiýa we ýangyn howpsuzlygy gullugynyň, jemagat hojalygy müdirliginiň işgärleri bilen bir hatarda, býujet işgärleri hem mejbury çekilýär.
Bu çäreleriň arasynda, mundan 10 gün çemesi ozal Garagum derýasyndaky buzluklaryň eremegi netijesinde, Niçka obasynda 10-dan gowrak hojalygyň mal ýatagyny suw basandygy mälim boldy. Şeýle-de, Amyderýa goraghanasynyň Lebap welaýatynyň Dänew etrabynyň Gabakly obasynyň çäklerini öz içine alýan bölegini hem suw basdy.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.